Nieuws
Random Runner: het verhaal achter de gokkast
De Random Runner is de beroemdste gokkast van Nederland. Vroeger stond ’ie in iedere speelhal, nu in bijna alle online casino’s.
Ben je ouder dan pakweg 40 en speelde je vroeger graag op gokkasten, in een speelhal of in de snackbar? Dan zal je bij het horen van de naam Random Runner misschien kriebels in je buik krijgen. De Random Runner was jarenlang de bekendste gokkast van Nederland.
Tegenwoordig speel je de Random Runner gewoon in legale online casino’s, zoals Circus Casino of Kansino.
Maar van 1988 tot 1995 speelde je op de Random Runners in de kroeg en in speelhallen.
De fysieke Random Runner was de eerste zogenaamde ‘piekkast’ of ‘piekautomaat’. Deze machine gaf een tijdlang geen prijs totdat ’ie losging. Het kon dagen duren voordat de gokkast ging lopen, maar dan was het ook winst na winst na winst. Dan ‘piekte’ de Random Runner. Vandaar de bijnaam.
Zes jaar lang stond deze speelautomaat, niet zelden rijen dik, in de Nederlandse speelhallen. Na 1995 was de gokkast ineens nergens meer te spelen. Waarom? Wie bedacht de Random Runner? En waarom was de gokkast zo ongelooflijk populair?
1986: Gokkasten worden legaal
In 1986 worden gokkasten waar je geld op kan winnen legaal in Nederland. Op gokkasten spelen is dan allang gemeengoed, maar officieel kan je er nog geen geld op winnen. De kasten keren zelf geen prijzen uit, laat staan in rinkelende rijkdaalders.
Het is echter een publiek geheim dat je voor 200 punten op de Super Dice of op de Big Bonus 50 gulden krijgt van de snackbarhouder of de kroegbaas die de betreffende gokkast in zijn zaak heeft staan.
In de zomer van 1986 verandert de Wet op de Kansspelen. Dan mogen er in Nederland gokautomaten worden geplaatst, die zelf cash uitkeren. Meneer Casino citeert Het Parool van woensdag 8 januari 1986:
Op de tiende vakbeurs van de branchevereniging Vereniging Automatenhandel Nederland (VAN), die gisteren in de RAI werd geopend door staatssecretaris Korte-Van Hemel van Justitie, wordt een geheel nieuw type gokkast geïntroduceerd. De branche bereidt zich voor op een omschakeling van de gokautomaten naar directe uitbetaling.
Eén spelletje, dus één spin, mag maximaal een kwartje (25 guldencent) kosten en het maximale verlies per uur mag gemiddeld maximaal 50 gulden bedragen. Het Parool:
Minstens zestig procent van de inzet moet op basis van een nieuwe wet, die vermoedelijk in juli van kracht wordt, in klinkende munt in de geldla vallen. Daarmee komt een eind aan de gegroeide praktijk van uitbetaling door de exploitant, die in feite illegaal is.
De maximale prijs op de nieuwe gokautomaten bedraagt ook 50 gulden per spin, oftewel 200 punten.
1988: Het begin van de Random Runner-gokkast
In 1988 komt de Random Runner op de markt.
De Random Runner is bedacht door de Nederlandse gokondernemer Steven (ook wel: Steef) Rouvoet én de befaamde gokkastprogrammeur Ton de Leijer. Rouvoet was destijds oprichter en eigenaar van gokkastenbouwer Rouvoet Electronics B.V. uit Den Bosch.
Deze gokkast wijkt af van alle kasten die op dat moment in Nederland in de speelhal staan.
De Random Runner heeft, zoals veel andere gokkasten, een ‘bovenspel’ dat je kan spelen als je op de gewone rollen een prijs gewonnen hebt.
Op alle andere automaten is de maximale winst op het bovenspel 200 punten – daarna houdt het bovenspel automatisch op.
Bij de Random Runner gaat de winmeter van het bovenspel tot 800 punten, dus 200 gulden. Méér winnen is ook mogelijk, want alles boven de 800 punten betaalt de machine meteen uit in klinkende munt, waarna het bovenspel gewoon doorgaat.
Nog drie dingen die bijzonder zijn:
- De Random Runner is anders geprogrammeerd. Het spel van de gokkast is wat we nu ‘volatiel’ noemen. Je kan bij wijze van spreken de jackpot winnen, maar je kan er ook (heel) veel geld op verliezen.
- Het bovenspel van de Random Runner speel je met een inzet van 5 punten, namelijk 4 punten van de winmeter en 1 punt van het gewone saldo. Alle andere gokkasten op de Nederlandse markt spelen het bovenspel met een inzet van 4 punten.
- De uitbetaalbak is in het midden van de automaat gepositioneerd. Hierdoor hoef je niet te bukken om de munten eruit te pakken. En kan je van de uitbetaalbak heel makkelijk de munten weer in de gleuf werpen, als je daar zin in hebt. Rouvoet Electronics noemt dit: ‘uitbetaalbak op handige hoogte!’.
In het begin is de nieuwe gokautomaat geen groot succes. Dat zegt Louis Michon van gokkastengroothandel Kosmos, tegen de journalisten van de Rotterdamse krant Het Vrije Volk:
‘De Random Runner is een automaat die zich laat kenmerken door pieken. Hij geeft lange tijd niets, maar dan is het opeens raak. En dat trekt, degene die van de kast gebruik maakt verlegt als het ware z'n normen. Deze kast geeft rustig twee jackpots achter elkaar.
Maar in de branche was deze automaat begin 1988, toen hij op de markt kwam, niet gewenst. Onverkoopbaar. Maar later bleek-ie het tóch te doen. Bleek de kast tóch een ander karakter te hebben.’
En Eelco van der Wal, directeur van Rouvoet Electronics, vertelt tegen de Leeuwarder Courant: ‘Het eerste half jaar dat de kast op de markt was, leek het een flop te worden. Maar ineens sloeg ’ie enorm aan.’
1989: De Random Runner wordt populair
De gokkast heeft even tijd nodig om populair te worden. Dat zal ook gelegen hebben aan het feit dat je met een paar tientjes de ‘piek’ niet meestal bereikt. Voor de Random Runner moet je even gaan zitten.
Dat de gokkast stilletjes aan steeds meer fans krijgt, kun je onder andere afleiden uit de krant. Zo is de beloning voor een tip die leidt naar twee gestolen Random Runners niet minder dan 10.000 gulden.
Kennelijk verdient de exploitant zo lekker aan de Random Runner, dat hij er 10.000 gulden voor over heeft om de kasten terug te krijgen.
Waarom bestelt hij niet gewoon twee nieuwe? Omdat de animo voor de kasten inmiddels zo groot is, dat Rouvoet Electronics de vraag niet kan bijbenen. Dat zie je ook weer terug in de krantenadvertenties:
1990: 5750 Random Runners in Nederland
In 1990 breekt de Random Runner echt door als populairste gokkast van Nederland. Dat is mede te danken aan het feit, dat deze rijen dik in de speelhallen komt te staan.
Hoe kan dat, men kon de vraag naar deze gokautomaten toch niet bijbenen?
Welnu. Rouvoet Electronics fuseert op 1 januari 1990 met de Groningse branchegenoot Lindenbergh Groep van gokondernemer Dirk Lindenbergh uit Groningen. Waarom? Zodat er in tempo meer van deze gokkasten gebouwd kunnen worden!
De nieuwe gokonderneming wordt Errèl gedoopt, naar de achternamen Rouvoet en Lindenbergh.
Volgens Het Vrije Volk staan er in november 1990 precies 5750 van deze gokkasten in Nederland. Op dat moment is het totaal aantal gokkasten ongeveer 70.000. Bijna 1 op de 12 gokkasten is dus een Random Runner.
Het is dan misschien ook niet zo gek dat Het Vrije Volk kopt: ‘Nieuwe drug voor rasgokkers: De Random Runner.’
1991: Random Runner zorgt voor gokverslaafden
Aan deze gokautomaat wordt inmiddels héél erg lekker verdiend. In het Nieuwsblad van het Noorden vertelt Errèl-vertegenwoordiger Henk Prick dat menige Random Runner die Errèl zelf exploiteert – en dus niet heeft verkocht – Errèl duizend gulden per week oplevert.
Meneer Casino citeert uit het betreffende artikel van het Nieuwsblad van het Noorden:
Dat betekent dat ook de caféhouder, de cafetariahouder of de exploitant van het clubhuis, waar de Random Runner is opgesteld, in die week duizend gulden opstrijkt. En bij een uitbetalingspercentage van tachtig procent betekent het tevens, dat er die week mogelijk tienduizend gulden in die ene kast is gegooid.
De gokkast is inmiddels zo mateloos populair, dat de kasten wederom een lange levertijd kennen. Sommige exploitanten hebben echter moeite met wachten. Daarom bouwen ze andere, bestaande gokkasten stiekem om en stoppen ze het computerprogramma van de Random Runner erin.
Meneer Casino citeert het Algemeen Dagblad van 27 juni 1991:
Politie, rijksrecherche en de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (Fiod) zijn een omwisseltruc met het elektronisch programma van de Nederlandse speelautomaat Random Runner op het spoor.
Malafide exploitanten van gokkasten stoppen dit programma in andere apparaten en halen zo ongecontroleerd hogere omzetten.
In verband met deze zaak is een 34-jarige hoofdagent van de Rotterdamse politie aangehouden en geschorst. Hij zou hand- en spandiensten hebben verleend aan ten minste een exploitant, die knoeide met de Random Runner.
Mede door de Random Runner is het aantal mensen in Nederland dat verslaafd is aan het spelen op gokkasten met indrukwekkende cijfers gestegen. Het Nederlands Dagblad:
‘Het aantal gokverslaafden dat staat ingeschreven bij consultatiebureaus voor alcohol en drugs is na de aanpassing van de Wet op de kansspelen in 1986 gestegen van 400 tot bijna 3900 in 1991.’
1992: De Random Runner piekt!
Je zou kunnen stellen dat piekkast Random Runner in 1992 definitief piekt qua populariteit.
Volgens de Leeuwarder Courant van 21 november 1992 staan er in snackbars, kroegen en speelautomatenhallen in totaal een slordige 7700 Random Runners. Errèl-directeur Eelco van der Wal claimt in hetzelfde krantenartikel:
‘We hebben met één machine dus een marktaandeel van meer dan 10 procent, terwijl de rest van de koek wordt verdeeld tussen tientallen verschillende apparaten. Het is dus logisch dat de naam Random Runner vaak valt – het is de bekendste gokkast van Nederland.’
Die ongekende populariteit brengt ook een keerzijde met zich mee. Steeds vaker melden zich mensen in de media die zeggen niet van de deze speelautomaat af te kunnen blijven. Vanuit de overheid en de verslavingszorg klinkt steeds vaker het geluid dat piekkasten verboden moeten worden.
Bijvoorbeeld in de Volkskrant op 18 november 1992:
Als Jeroen Boelens (36) het voor zeggen had, haalden ze vandaag nog alle Random Runners uit de speelhallen. Boelens kan het weten als notoire gokker. Maandagmiddag verloor hij weer eens flink op deze razend populaire gokkast. Zevenhondervijftig gulden dit keer. “Dit is de ergste machine van het hele gokken. Neem dat van mij aan.”
Boelens is verslaafd aan deze gokkast. En dat geldt ook voor al die anderen die je om hem heen ziet, stelt hij. Hij doelt op de meer dan twintig Random Runner-spelers in de Amsterdamse amusementshal Arcade op het Damrak. De gokkasten staan als geen ander type in batterij-opstelling naast elkaar.
Boelens heeft een fiche in de startknop gezet, die kaartjes zijn aan de balie verkrijgbaar. Je kunt er het apparaat automatisch mee laten doorspelen. “Die zijn er speciaal voor gemaakt. Puur voor de kassa.”
De Random Runner wordt gezien als de gevaarlijkste en tevens makkelijkste machine in het gokcircuit. De werking van de speelautomaat valt het best te vergelijken met de eenarmige bandiet. Drie op een rij betekent vette geldprijzen. “Op de andere kasten speel je meer spel, dat is eigenlijk leuker. Bij deze hoef je niet na te denken. Het enige wat je moet doen, is je geld erin storten.”
ledere druk op de startknop — wat Boelens dus volautomatisch laat gebeuren — kost 1,25 gulden. “We staan nu tien minuten te praten en ik ben al veertig gulden kwijt.”
Maar hoe kan dat eigenlijk steeds, die grote verliezen op de Random Runner? De regels voor gokkasten schrijven toch een maximaal uurverlies van 50 gulden voor?
Inderdaad, maar de wet geeft geen tijdsduur aan, waarover dat gemiddelde moet worden berekend.
Bijna alle fabrikanten programmeren hun fruitautomaten zo, dat het gemiddelde wordt berekend over een periode van vijf uur spelen, oftewel ongeveer 10.000 spins. Rouvoet is de eerste gokkastfabrikant die ervoor kiest om het gemiddelde te berekenen over een periode van honderd uur.
Maar in hetzelfde artikel beweert de Volkskrant dat de piekautomaten verboden gaan worden:
Begin deze week kondigde het ministerie van Economische Zaken een verbod aan op de verslavende gokkasten, de zogeheten “piekmachines”. De normen voor dit soort speelautomaten moet het departement nog opstellen. Een piekmachine, luidt de voorlopige omschrijving, heeft een te grillig uitbetalingspatroon. Zeker is dat de Random Runner binnen die categorie valt.
Dat bericht van Economische Zaken schiet in het verkeerde keelgat van een aantal exploitanten. Bijvoorbeeld bij John Janshen van automatenhandel Janshen-Hahnraths in Kerkrade (anno 2022 bekend als het bedrijf achter online casino Fair Play Online). Hij spuit zijn gal in het Limburgs Dagblad:
‘Wij hebben een jaar geleden al voorgesteld om die kast eruit te halen. Nu gaat Economische Zaken met de eer strijken.’
Uit hetzelfde artikel blijkt dat de Random Runner inmiddels nog winstgevender is geworden:
‘Een piekkast is bijvoorbeeld de bekende Random Runner. Hoewel ze onregelmatig uitbetalen, rollen er wel enkele honderden guldens per keer uit. De winst voor de ondernemer is gemiddeld tweeduizend gulden per maand. De andere tweeduizend gaat naar de gokautomatenexploitant.’
Tot slot nog even Eelco van der Wal:
‘Ach, tachtig tot negentig procent van de mensen die wel eens op een kansspelautomaat spelen, hebben geen enkel probleem. Volgens onderzoek is één procent verslaafd en is de rest een risicogroep. Maar die gokverslaafden zijn niet allemaal te wijten aan onze automaten, natuurlijk.
Kijk, in Holland Casino staan duizend fruitautomaten, die met een veel hogere inzet spelen. Maar de casino's spelen het heel slim, die besteden miljoenen guldens aan public relations. En dat kun je ons als branche verwijten: wij hebben het publicitair niet goed aangepakt.’
1993: 40.000 gulden voor één Random Runner
De nieuwe regels voor gokkasten worden bekend: voortaan moet het gemiddelde uurverlies berekend worden over blokken van vijf uur.
Nu piekkasten als de Random Runner binnen afzienbare tijd verboden gaan worden, staakt Errèl de productie van de automaten. Dat drijft de prijs van de kasten nogal op. Voor één van deze gokkasten wordt soms wel 40.000 gulden neergeteld.
Maar dat een verbod op deze speelautomaat toch écht wel wenselijk is, blijkt uit de berichtgeving van het ANP van 29 april 1993:
‘Naar schatting 75.000 Nederlanders gokken overmatig op kansspelautomaten. De belangrijkste risicogroep bestaat uit niet-werkende en laag opgeleide jongens en mannen tussen de 12 en 35 jaar.
Drs. W. Lange, adviseur van de hoofdafdeling alcohol-, drugs- en tabaksbeleid van WVC, zei dit gisteren op een symposium in Utrecht.
Het aantal gokverslaafden dat staat ingeschreven bij consultatiebureaus voor alcohol en drugs is na de aanpassing van de Wet op de kansspelen in 1986 gestegen van 400 tot bijna 3900 in 1991 en volgens voorlopige cijfers bijna 5900 in 1992. Een derde van hen is nog geen 20 jaar.
Vooral de kans op een zeer hoge uitkering maakt dat een gokker blijft doorspelen. Er zijn al nieuwe normen voor de uitkeringsmogelijkheden waarmee een gevaarlijke “pieker” als de Random Runner kan worden geweerd.’
1994: De Random Runners draaien hun laatste rondjes
Volgens het Nieuwsblad van het Noorden staan er in november 1994 meer dan 18.000 piekautomaten in Nederland. Die kasten zijn per 1 januari 1995 verboden. Dus voor het einde van het jaar moeten er 18.000 gokkasten vervangen worden.
Wat komt ervoor in de plaats? Gokkasten die uiterlijk sterk op de Random Runner lijken, maar minder piekerig geprogrammeerd zijn.
Errèl komt zelf met de Classic Runner. Vrijwel hetzelfde uiterlijk als de échte Random Runner, maar geen piekspel meer.
Ook de Oldtimer (van fabrikant Barcrest) doet zijn intrede in 1995.
1995: ‘Schemerlamp’ in plaats van Random Runner
Hoe ziet gokken op een gokkast eruit, nu de piekkasten op 1 januari 1995 zijn verdwenen? Dat kunnen we lezen in de Volkskrant, die bericht over een vrouw die achter een gokkast zit in de Amsterdamse speelhal Gambling House:
Er hangt een ketting van namaakparels om haar hals en in haar oren glanzen oorbellen als kermisprijzen. Acht jaar geleden is ze met gokken begonnen. Naast haar op een krukje zit haar man. Ze praten niet veel met elkaar. Ze kijken naar de meloenen, de druiven, de peren en de sterren die voorbijschieten achter de venstertjes van de Next Generation.
De Next Generation is de opvolger van de beroemde en door iedereen geliefde Random Runner. Hij wordt de schemerlamp genoemd omdat hij (vanwege wettelijke voorschriften, ingevoerd op 1 januari) zo saai en braaf is vergeleken met zijn beroemde voorganger. De pieken en dalen zijn eruit gehaald waardoor de spanning veel minder is geworden.
Eerder dat jaar schreef diezelfde krant onder de kop ‘De gokkast krijgt een geweten’:
“De nieuwe generatie speelautomaten”, kopt het bord uitnodigend bovenop de Happy Joker in de Amsterdamse amusementshal. Na een vluchtige blik op de waslijst met spelregels, gooit een gezette man een gulden in de fruitautomaat. De spelvreugde duurt hooguit een minuut. Zuchtend neemt hij plaats voor een andere gokkast. Een personeelslid kijkt er niet van op. “Dat ding werkt veel te traag. Klanten vinden dat irritant.”
De speelautomatenbranche lijkt evenmin gecharmeerd van het proefmodel, dat in samenwerking met de overheid is ontworpen en verwoede gokkers moet ontmoedigen. “De lulligheid ten top. Zelfs toeters en bellen mogen niet meer op deze kast”, klaagt Peter Seinen, groothandelaar in amusementsapparaten in Amsterdam “Door de mafia van de hulpverlening krijg je dit. Niks kan en mag meer met gokken.”
In vergelijking met een gewone geld-uitkerende automaat verschillen Happy Joker en andere testkasten op veertien punten. Zo is de speeltijd per ronde van drie naar vier seconden verlengd en last het apparaat een pauze in na een gewonnen potje.
Juist deze ogenschijnlijk onbeduidende wijzigingen maken de kast minder gokverslavend, benadrukt Roel Kerssemakers van de hulpverleningsinstantie Jellinek. “De speler heeft nu meer bezinningstijd. De langere speeltijd is nog belangrijker. Ook al gaat het om een seconde. Voor een probleemgokker die urenlang geld in de automaat blijft gooien, kan het verlies behoorlijk oplopen.”
De proefmodellen dragen de bijnaam “Nijpels-kasten”, vernoemd naar de commissie-Nijpels, die dit voorjaar scherpere normen voor gokkasten heeft onderzocht. Als voorzitter van de commissie kansspelautomaten heeft de oud-burgemeester van Breda zich sterk gemaakt voor een try out van het nieuwe gokapparaat. Daarnaast is de commissie-Nijpels betrokken geweest bij een ander experimenteel project van de zogeheten behendigheidsautomaat kleine prijsjes', de BKR Beide apparaten moeten de beruchte piekautomaat doen vergeten.
De Random Runner online
En is deze gokautomaat vergeten? Nee. Absoluut niet. Veel gokkers denken nog met veel haat en liefde aan de spannende piekende ‘kleefkast’.
Er is één schrale troost: anno 2022 kun je in betrouwbare online casino’s als Jack’s Casino Online spelen op de online Random Runner van spellenmaker Eurocoin Interactive/Greentube.
Dit is de échte Random Runner, met precies hetzelfde spel, hetzelfde geluid en dezelfde graphics. Alleen heeft de online versie van deze speelautomaat geen piekgedrag meer.
In online casino’s is elke spin op een gokkast namelijk geheel willekeurig. Er zit geen patroon meer in de winsten en verliezen. Daarmee doet deze gokautomaat eigenlijk nu pas zijn naam écht eer aan.
Tot slot. Nog één keer kijken en luisteren naar de originele fysieke Random Runner? Doen!
