30 jaar Holland Casino Nijmegen: een spannende geschiedenis

Het idee voor een Holland Casino in Nijmegen ontstaat in de vroege jaren tachtig.

De directie van de staatscasinoketen (die toen nog Holland Casino’s heette) besluit in 1983 dat er een splinternieuw gokpaleis moet komen in het oosten des lands. Er zijn dan nog slechts drie officiële casino’s in Nederland: in Scheveningen, Valkenburg en Zandvoort.

Holland Casino wil vestigingen openen verspreid over heel Nederland, zodat bijna alle Nederlanders binnen een uurtje rijden van een legaal casino wonen. En in Gelderland heeft Nijmegen de beste papieren, vindt de directie.

Maar het scheelde weinig, of het casino had in een andere stad gestaan…

Arnhem een betere stad dan Nijmegen?

De burgemeester en wethouders van Arnhem vinden namelijk dat het nieuwe Holland Casino in hún stad moet komen. Want Arnhem is toch een veel betere plek voor zo’n gokpaleis? Centraler in de provincie en dichter bij Overijssel, waar ook nog geen Holland Casino is.

Bovendien trekt een casino dagjesmensen aan en dat is goed voor de horeca en de plaatselijke middenstand, aldus de Arnhemse politici.

Achter de schermen speelt nog iets: in de jaren tachtig stort het staatscasino 1,50 gulden per bezoekende gast in de gemeentekas. Naar verwachting zal een nieuw casino in Gelderland zo’n 350.000 bezoekers per jaar trekken. Kassa!

De Arnhemmers starten dan ook een flinke lobby om het nieuwe Holland Casino binnen te hengelen. En alsof dat nog niet genoeg is, werpen ook de plaatsen Renkum en Rheden zich in de strijd.

Casino-oorlog

De Telegraaf spreekt in januari 1984 zelfs van een heuse ‘casino-oorlog’:

“Casinoruzie

Tussen Nijmegen en Arnhem is een casino-oorlog uitgebroken. Beide plaatsen willen een van de nieuwe casino's in het oosten van het land binnen de gemeentegrenzen slepen. Hoewel Nijmegen in eerste instantie de beste papieren leek te hebben, is Arnhem alsnog flink in de slag gegaan om het casino binnen te halen, onder meer door het ‘bewerken’ van politici.

De Nijmeegse wethouder van Economische Zaken T.H.E.M. Wijte noemde de Arnhemse actie een zwarte vlek in de samenwerking tussen beide steden. ‘Er is duidelijk afgesproken dat wanneer een van de plaatsen de beste papieren zal blijken te hebben, de andere gegadigden (Arnhem, Renkum en Rheden) niet dwars zouden liggen.’

In Arnhem laat de gemeente weten zich niet gebonden te voelen aan deze afspraak. ‘Er is namelijk een kans dat er geen casino in Breda komt maar in Eindhoven. En dat ligt te dicht bij Nijmegen. Arnhem is dan een betere plaats.’”

Holland Casino mikt op Duitsers

Maar in diezelfde Telegraaf – ja, Meneer Casino is even in zijn archief gedoken! – staat ook te lezen waarom de toenmalige casinodirectie van het staatscasino toch haar pijlen op de Keizerstad richt:

“In de keuze tussen Arnhem en Nijmegen, kreeg Nijmegen van de casinodirectie de voorkeur omdat daar meer Duitsers komen en Nijmegen bezig is haar stad voor toeristen aantrekkelijk te maken, waarbij een casino aanzienlijk kan helpen.”
 

De gemeente Nijmegen wil de wat verlopen en saaie Waalkade oppimpen tot een van de grootste trekpleisters in de regio, met winkels, ateliers, musea, cafés, restaurants, terrassen, twee parken en als klapstuk het casino. De vernieuwde Waalkade moet zo’n half miljoen mensen extra naar de Keizer Karelstad trekken.

Wat betreft de Duitse gasten: Holland Casino verwacht dat van de 350.000 jaarlijkse bezoekers in Nijmegen zo’n 30 procent uit Duitsland afkomstig zal zijn.

Romeinse resten moeten wijken voor het casino

Eind 1984 neemt de directie van Holland Casino samen met de minister van Economische Zaken een definitief besluit over vijf nieuwe vestigingen. Die moeten achtereenvolgens de deuren openen in Rotterdam, Amsterdam, Breda, Groningen en als laatste ook in Nijmegen.

Zo zal Nijmegen het achtste filiaal in de geschiedenis van Holland Casino worden.

Het Nijmeegs stadsbestuur is blij, maar valt direct in een nieuwe slangenkuil. Er is namelijk grote ophef over de beoogde locatie van het nieuwe gokpaleis aan de Waalkade.

Nijmegen was de meest noordelijke Romeinse nederzetting in de Lage Landen en is de oudste stad van Nederland. Het gebied aan de Waal is een van de oudste bewoonde plekken van Nijmegen.

En laat er in de jaren tachtig nou net een Romeinse muur zijn ontdekt. Of nu ja, resten van een muur. Ook liggen er restanten van een badhuis en een aantal Romeinse villa’s aan de Waalkade.

De Volkskrant kopt op 17 september 1987 in dikke chocoladeletters:
 

“ARCHEOLOGEN NOEMEN BELEID SCHANDALIG
Romeinse muur moet wijken voor parkeergarage casino

Een Romeinse muur langs de Nijmeegse Waalkade, de afgelopen jaren door archeologen zorgvuldig blootgelegd, dreigt weer onder het zand te verdwijnen. Als namelijk van de muur een oudheidkundig monument wordt gemaakt, kan een aan de Waalkade te bouwen casino geen eigen, veilige parkeergarage krijgen.”
 

Parkeergelegenheid is een must voor Holland Casino. Anders komen er veel minder bezoekers. De Romeinse muur moet dus wijken.

Mensen klimmen over de hekken

Als de toenmalige burgermeester van Nijmegen, Ien Dales (1931-1994, PvdA), op vrijdag 6 november 1987 de eerste paal van het casino de grond inslaat, is er protest. Meneer Casino citeert weer de Volkskrant:

“Actievoerders pogen aanvang bouw casino te verstoren

Actievoerders hebben donderdagmiddag in Nijmegen enkele incidenten veroorzaakt bij het officiële begin van de bouw van het achtste casino in Nederland. De politie greep een paar maal in om te voorkomen dat een kleine groep mensen over de hekken in de bouwput zou klimmen.

De actievoerders zijn tegen de bouw van het casino dat door hen een kapitalistische instelling wordt genoemd. Voor de bouw moest aan de Nijmeegse Waalkade een archeologisch monument uit de Romeinse tijd, de zogenoemde Romeinse muur, wijken. Verschillende acties daartegen en Kamervragen waren tevergeefs.”
 

Het krantenartikel meldt ook de creatieve oplossing die de architect van het gokpaleis in Nijmegen heeft bedacht, om toch een stukje muur te behouden. Een klein gedeelte van de muur zal straks te zien zijn in een vitrine in de parkeergarage van het casino.

Las Vegas aan de Waalkade

De architect van het nieuwe casino is Mans Hofhuis. Hij tekent een bijzonder ontwerp, want Holland Casino Nijmegen krijgt als allereerste casino in Nederland een thema mee, net zoals de grote megacasino’s aan de Strip in Las Vegas.

In plaats van de klassieke Europese casinostijl met veel fluweel en donker hout kiest Hofhuis – heel toepasselijk – voor een Romeins thema. In de hal staan Romeinse zuilen, de kassa’s worden omlijst met grote Romeinse munten en de bar krijgt een driehoekige kroonlijst, net als een Romeinse tempel.

Zo ver als Caesars Palace gaat het allemaal nog niet, maar met de nieuwe stijl wil Holland Casino wel laagdrempeliger worden en een breder publiek aanspreken.

Eindelijk open!

In augustus 1989 opent dan eindelijk het nieuwe casino aan de Waalkade. De bouw en inrichting hebben 19,2 miljoen gulden gekost, omgerekend €8,7 miljoen.

Ter gelegenheid van de opening trekt een bonte stoet door de stad met onder meer Romeinse strijdwagens.

Een journalist van NRC Handelsblad die in de openingsweek in het splinternieuwe casino komt kijken, tikt op:

“Nerveus gedrag voor de kassa van het nieuwe casino in Nijmegen

De architect, Mans Hofhuis, is er in geslaagd resten van de oude Romeinse muur, die aanvankelijk leek te moeten verdwijnen, op ingenieuze wijze in zijn ontwerp op te nemen. De directie van het casino gedenkt in de speelzalen het oude Rome.

De zaal met speelautomaten luistert naar de naam Bingo Atrium, een ander gedeelte heet Jackpot Empire. En de eerste speelautomaat die de bezoeker na binnenkomst aantreft, is Circus Maximus. Hier kan de speler gokken op een vijftal elektronisch bestuurde speelgoedpaarden.”
 

En volgens een journalist van de Volkskrant lijkt de rode vloerbedekking van het casino op ‘een mozaïekvloer uit het Italiaanse Pompeï’ en de speelruimte op een ‘Romeinse paleiszaal’. Welja!

De Waal zorgt voor problemen

Ook een journalist van de (communistische) krant De Waarheid, Mariska Snakenborg, mag in de openingsweek een kijkje nemen.

Meneer Casino citeert uit haar artikel van 12 augustus 1989, genaamd De meeste mensen gaan hier toch met verlies de deur uit:

“De architect van het gebouw, Mans Hofhuis, had met verschillende problemen te maken. In zijn ontwerp moest hij rekening houden met de hoge waterstand die de Waal af en toe kan aannemen. De hele Waalkade staat dan onder water.

Hofhuis creëerde daarom drie ingangen die op drie verschillende niveaus liggen. De ingang aan de Waalkade ligt op het laagste niveau en is bij hoge waterstand niet meer te gebruiken.

Recht boven deze ingang ligt de tweede ingang, een stuk hoger. De derde ingang is aan de achterkant van het gebouw gelegen, in de bovenstad, op het hoogste niveau.”
 

Kijk, zo leren we nog eens wat!

Hoogpolig rood tapijt

Maar laten we ook even binnen gaan kijken, met kameraad Mariska Snakenborg:
 

“Bij het betreden van de ingang op het laagste niveau, is het eerste dat opvalt een enorme brede trap. Om bij de speelzaal te komen moet deze met hoogpolig rood tapijt beklede trap beklommen worden. Boven aan de trap zit een receptioniste. Een receptioniste die de keurigheid en vriendelijkheid zelve is. Ze ontvangt de gasten met een brede glimlach en wijst de weg naar de speelzaal.

Deze weg loopt langs hoge ramen die uitkijken op de Waal en de Waalbrug. De architect heeft gedacht dat men van dit schitterende uitzicht zou moeten genieten. Hij heeft daarom schuine hellingbanen aangebracht. De bezoekers die zich bij de receptie hebben gemeld, lopen over de hellingbaan schuin omhoog.”

Casino voor de ‘gewone man’

Dan stapt Snakenborg de speelzaal in:

“Bij de speelzaal aangekomen, krijg je het gevoel dat het pas echt goed gaat beginnen. Talloze goktafels staan nu nog leeg in een grote zaal. De zaal is half in het duister gehuld. Er hangt een sfeer van luxe.

Personeelsleden lopen rond in zwarte smoking met donkerrood vlinderdasje. Zij zeggen je beleefd gedag. Achter de nog verlaten bar staan al drie bartenders te wachten om een bestelling op te nemen. De hele entourage is duidelijk bedoeld om de gast zich op zijn gemak te doen voelen.

Het casino blijkt een ideale plaats voor een alternatief avondje uit. Voor degene die nu eens geen zin heeft in een kroeg of bioscoop. Voor hen die zich een avondje rijk en verwend willen voelen. De directie van Holland Casino's is heel handig ingesprongen op deze trend. Ook zij merkte op dat de ‘gewone man’ vaker het casino bezoekt.’”
 

Daar hoort ook een minder strenge dresscode bij. Tot eind jaren tachtig moesten mannelijke bezoekers van Holland Casino verplicht een jasje en een das dragen. Bij de opening van de vestiging Nijmegen wordt die regel afgeschaft.

Gouden jaren voor Holland Casino Nijmegen

Holland Casino Nijmegen loopt meteen als een speer. In 1990 stappen 302.757 gasten de Romeinse drempel over.

Het jaar erop wordt het bezoekersdoel al overtroffen: 362.798 bezoekers, die gemiddeld 120 gulden per persoon uitgeven. De nettowinst bedraagt bijna 11 miljoen gulden.

De jaren negentig zijn gouden jaren voor Holland Casino Nijmegen. Ieder jaar trekt het speelpaleis aan de Waal meer bezoekers en ieder jaar laten die meer guldens achter op de speeltafels, in de automaten en de horeca.

In 1999 stijgt het aantal bezoekers voor het eerst boven het half miljoen. Het absolute topjaar is 2001. Er komen dan 541.000 gasten over de gokvloer.

Ook financieel draait de vestiging lekker: rond de eeuwwisseling is Nijmegen goed voor 10 à 11 procent van de nettowinst van Holland Casino.

De grote klap komt uit Venlo

Maar de groei van het casino aan de Waalkade blijkt niet eeuwig. In 2002 opent een nieuw Holland Casino in Enschede en die vestiging snoept nogal wat klandizie af van Nijmegen.

Een verbouwing – met flink wat overlast voor de gasten – en een kelderende economie helpen ook niet mee. Het aantal bezoekers zakt in 2002 weer onder het half miljoen.

Vervolgens gaat het ieder jaar minder. Minder bezoekers, minder omzet, minder winst.

En dan moet de grote klap nog komen: de opening van Holland Casino Venlo in 2006. Dat nieuwe casino ligt veel gunstiger ten opzichte van de grote Duitse steden in het Ruhrgebied dan Nijmegen. Het leeuwendeel van de Duitse gokkers verruilt dan ook de Waalkade voor Venlo.

Met de kaasschaaf door het casino

De zalen in Nijmegen zijn merkbaar leger en de roulette, blackjack tafels en speelautomaten brengen aanzienlijk minder op, nu de oosterburen wegblijven.

Om de kosten binnen de perken te houden, gaat de directie met de kaasschaaf door het casino heen. Bijna elk jaar verdwijnen er één of twee speeltafels en bijna elk jaar krimpt het personeelsbestand met tien à twintig mensen.

Maar ondanks de bezuinigingen zakt Nijmegen steeds verder weg in de pikorde van Holland Casino’s.

In 2008, het jaar dat de crisis uitbreekt, is Nijmegen nog maar goed voor 4 procent van het netto bedrijfsresultaat van Holland Casino. Ter vergelijking: het piepjonge Venlo is dan al goed voor 7 procent.

De crisis, diepe schulden en het herstel

In 2009 maakt Holland Casino Nijmegen, mede door de crisis, voor het eerst in de geschiedenis verlies: €700.000,-.

Het jaar erop zijn de cijfers nog donkerder rood: €1,5 miljoen verlies. Het aantal bezoekers is gedaald naar 339.000 en de omzet blijft steken op slechts €32,5 miljoen. In 2005 was dat nog €51 miljoen. Au.

Na 2010 stopt Holland Casino met het publiceren van omzet- en winstcijfers per casino, waarschijnlijk omdat die cijfers te dramatisch geworden zijn.

In 2013 blijkt dat de casinoketen voor €60 miljoen aan schulden heeft en onder ‘bijzonder beheer’ staat bij de banken.

Toch houdt de directie moed en wordt er geïnvesteerd in de vestiging Nijmegen. In 2014 wordt het hele interieur gemoderniseerd en treedt een nieuwe enthousiaste casinomanager aan, Arno Bongers. In 2015 komt er nog eens een echte verbouwing overheen.

Inmiddels gaat het weer goed met Holland Casino Nijmegen. De bezoekersaantallen van rond de eeuwwisseling zullen wellicht nooit meer gehaald worden, maar met 350.000 gasten per jaar draait het casino in elk geval winst.

Bijzondere winnaars in Holland Casino Nijmegen

Over winst gesproken: hoewel de vestiging Nijmegen niet voorkomt in de top 10 van hoogste jackpots ooit bij Holland Casino, zijn in de geschiedenis van Holland Casino Nijmegen een paar zeer bijzondere prijzen gevallen.

In 2015 wint een 49-jarige man in slechts anderhalf uur tijd 218.000 euro aan de roulettetafel. Dat is het hoogste bedrag ooit dat een gast op één avond met roulette heeft gewonnen in de Keizerstad.

In 2016 wint een speler 167.889,35 euro met Multi Poker, de moderne variant van Caribbean Stud Poker. De speler kreeg de hoogste kaartcombinatie in handen, een royal flush, en speelde mee voor de jackpot.

En dan is er nog de 37-jarige Joris Philipsen uit Nijmegen. Van 10 november 2015 tot en met 3 januari 2016 staat er in elke vestiging van Holland Casino een reusachtige champagnefles. Die fles is gevuld met fiches. Bezoekers mogen raden hoeveel fiches er in de fles zitten. En wat denk je? Joris Philipsen raadt exact het juiste aantal. 22.186 fiches. Hij wint 100.000 euro.

Als laatste noemt Meneer Casino de 12 miljoenste bezoeker van Holland Casino Nijmegen. Die meldt zich op 23 november 2018 bij de receptie. Het is Joke Eickhoff-Filius uit Nieuw-Vennep.

Casinomanager Arno Bongers feliciteert Eickhoff-Filius en overhandigt haar een cheque voor een stedentrip naar – hoe kan het ook anders – Rome.

Bekijk zelf Holland Casino Nijmegen

Zo. Je kent nu de hele geschiedenis van Holland Casino Nijmegen. Meneer Casino moet je wel vertellen: van het Romeinse thema vind je anno 2019 niet zo veel meer terug.

Het casino is meerdere keren van binnen verbouwd en de laatste verbouwing is net achter de rug. Bovendien wil de directie van Holland Casino dat de vestigingen steeds meer dezelfde uitstraling krijgen.

Benieuwd geworden naar Holland Casino Nijmegen? Vanuit je luie stoel kun je even binnenkijken.

Bekijk deze aflevering van Alles Draait, een programma van de regionale zender RN7. In 20 minuten krijg je een kijkje voor én achter de schermen van het casino aan de Waalkade:

Foto’s in zwart-wit: dank aan de Gemeente Nijmegen.