De geschiedenis van het casino
Waar komt het woord ‘casino’ vandaan? Wat was het eerste casino ter wereld? Ontdek de verrassende geschiedenis van het casino.
De geschiedenis van het casino gaat helemaal niet zo ver terug als je misschien denkt. Het oudste casino ter wereld ooit, opent ‘pas’ in 1638. Dus nog geen 400 jaar geleden.
Zo bezien is een casino dus eigenlijk een relatief jong fenomeen. Gokken doen mensen natuurlijk al veel langer. De oude Romeinen speelden 2000 jaar geleden al kop of munt – alleen niet in een casino.
En als je toen gezegd had dat je in de 21e eeuw in iets als een online casino een gokje kon wagen, had niemand je begrepen.
Hoe ziet de geschiedenis van casino’s er precies uit?
Het begint allemaal met: Casa Casino
Het woord ‘casino’ komt uit het Italiaans. Het is afgeleid van het woord ‘casa’, dat ‘huis’ of ‘kleine villa’ betekent.
Maar vroeger betekende ‘casa’ in Italië ook zoiets als ‘vermaakhuis’. Dan moet je niet denken aan een spannende, zwoele nachtclub. Een casa is een soort luxueus theatertje voor de adel, voor mensen van goede afkomst met (veel) geld.
In een Italiaanse casa worden die mensen vanaf grofweg de 15e eeuw, dus na de donkere Middeleeuwen, vermaakt. Met muziek, wijn, champagne, ballet, operavoorstellingen en sportwedstrijden.
Sportwedstrijden? Ja. Geen voetbal, maar wel bijvoorbeeld worstelen, schermen en andere beschaafde vechtsporten.
Leuk. Alleen: Italiaanse edellieden die uit verveling zo’n beetje iedere dag een casa bezoeken, krijgen mettertijd een beetje genoeg van het aanbod aan keurig vermaak. Dus wat doen ze?
Ze gaan gokken. Om te beginnen op de winnaars en op de verliezers van de sportwedstrijden. Wie zal er gaan winnen en wie gaat ten onder? Place your bets.
Het inzetten van geld op de vertoonde sportwedstrijden gebeurt stiekem, want de Italiaanse gezaghebbers willen geen gedonder in de vermaakhuizen. Want chic of niet, als de drank in de man is…
En zo verandert de casa van een deftig theater in een stiekeme gokhal. Een hele chique gokhal, dat wel.
1638: Il Ridotto, Casinò di Venezia
Het eerste Italiaanse stadstaatje dat spelen om geld in een casa openlijk toestaat, is Venetië. En waarom Venetië?
Heel simpel. De stadstaat in het water heeft dringend geld nodig. Door belasting te heffen op het gokken in de casa kunnen er wat gaten in de begroting worden gedicht.
In 1638 verschijnt daarom in Europa het eerste officiële casino ten tonele: Il Ridotto, in de volksmond al snel Casinò di Venezia.
Officieel is iedereen welkom in het casinò. Maar in de praktijk gokken er bijna alleen rijke Italianen.
Het bestaat na al die eeuwen nog steeds en is gevestigd in een oud paleis aan de Canal Grande, waar je gewoon naar binnen kunt om een gokje te wagen. Let op de dresscode: een jasje is verplicht als je naar de zaal met tafelspelen wilt.
Verrassend weetje: in het hedendaagse Italiaans noemen sommige bordelen zich ‘casino’. Het woord casino betekent namelijk, in het land van de laars, ‘een besloten huis’. Dus pas wel goed op, waar je naar binnen stapt!
1763: Casino de Spa
In 1763 wordt in de dan zeer mondaine kuurstad Spa een schitterend casino gebouwd. Spa is op dat moment hét toeristische centrum van de Ardennen voor – daar heb je het weer – de gegoede adel en de rijke burgerij.
Een lang leven is het casino van Spa niet gegeven.
In 1789 breekt de Luikse Revolutie uit en niet lang daarna wordt gokken weer verboden.
Tot en met 1917 fungeert het fameuze gebouw van het voormalige casino als hotel, theater en kuuroord. Soms, als er weer eens een wisseling van de macht heeft plaatsgevonden, huisvest het weer voor even een paar tafels waar je roulette kan spelen.
In 1917 wordt Casino de Spa getroffen door een grote brand. Pas in 1980 wordt het pand compleet gerenoveerd. En, eind goed al goed, sinds 2003 is het weer in bedrijf als casino.
Grappig detail: dit oeroude casino krijgt in februari 2022 een Nederlandse vergunning om een hypermodern online casino aan te bieden: Casino 777.
1822: De eerste ‘casino’s’ in de Verenigde Staten
Het fenomeen casino maakt in de VS op een heel andere manier zijn opwachting. In Amerika is het niet de adel die zorgt voor legaal gokvermaak. En ook niet Donald Trump. Nee. Het zijn bontjagers.
Bontjagers zijn in die tijd rondtrekkende jagers annex kooplui. Ze slapen in zogenaamde saloons, een kruising tussen een kroeg, een herberg en een bordeel.
De eerste saloon opent in 1822 in Wyoming. Net zoals destijds in de Italiaanse casa’s wordt in saloons de tijd onder andere gedood met gokken om geld.
Vanaf 1850 wordt de saloon in Amerika gemeengoed. Net als het gokken in de saloons. Er worden kaartspellen gespeeld, maar er wordt ook gedobbeld, gedart en er worden mensen belazerd met balletje-balletje.
Ook met de kaartspelen wordt gigantisch veel gesjoemeld. Pat Poker, het beroemde personage uit de Lucky Luke-strips, heeft niet echt bestaan, maar is wel gebaseerd op de rondtrekkende valsspelers uit die tijd.
Ook de allereerste gokkasten, éénarmige bandieten, worden geplaatst in saloons.
Het eerste echte casino in de gokstad bij uitstek, Las Vegas, opent in 1906. Het is gevestigd in het gloednieuwe Hotel Nevada, vernoemd naar de staat waar Las Vegas ligt.
Het casinofeestje in de saloons en hotels duurt niet lang. Eén voor één besluiten de Amerikaanse staten het gokken te verbieden. Het verbod komt uit de koker van verengingen van huisvrouwen. Want menig Amerikaan jaagt al het huishoudgeld er al gokkend doorheen…
In 1909 moet daarom ook het casino in Hotel Nevada het alweer dicht.
Maar in 1931 besluit één staat in de VS om kansspelen toch weer toe te staan, een historische beslissing. Welke staat? Juist, Nevada! Hotel Nevada doopt zichzelf om tot Sal Sagev (Las Vegas achterstevoren), breidt flink uit en heropent de gokzaal. Het hotel-casino bestaat nog altijd, maar heet sinds 1974 Golden Gate Hotel and Casino.
Lange tijd is Nevada de enige Amerikaanse staat waar je legaal een potje blackjack of craps kan spelen.
In 1978 worden casino’s ook toegestaan in de Amerikaanse staat New Jersey. In de altijd winderige badplaats Atlantic City opent op 26 mei 1978 het eerste casino met de iets overdreven naam Resorts International – zo heel veel stelt het ‘Resort’ niet voor.
Een jaar later opent gelukkig hotel-casino Bally’s in Atlantic City, dat heel wat mooier en completer is.
Inmiddels zijn er legale casino’s gevestigd in tientallen Amerikaanse staten.
1823: Het eerste casino van het Verenigd Koninkrijk
In 1823 gaat in London de illustere Crockford’s Club open. Dat is een zogenaamde gentlemen’s club, waar heren uit de hogere lagen van de samenleving elkaar ontmoeten voor een glas brandy, een sigaar en een goed gesprek.
Crockford’s fungeert – ook – als een casino. Dat kan min of meer legaal, omdat mensen eerst lid moeten worden van de privé-club, voordat ze naar binnen kunnen. Crockford’s is dus een private gelegenheid waar de overheid niets over te zeggen heeft. Vindt William Crockford, de oprichter.
Omdat veel mensen uit de high society lid zijn, waaronder politici, wordt het (grove) gokken in de privé-club inderdaad met rust gelaten, tot en met het sluiten van de sociëteit in 1845 door William Crockford zelf.
Pas in 1960 wordt gokken in casino’s in Engeland legaal. Dan gaat de nieuwe, moderne Gaming Act in.
Het eerste officiële legale casino in de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk opent in 1961. Het is The Casino Club Port Talbot in Wales.
Later opent ook een Crockfords Casino in Londen, maar dat heeft niets te maken met de roemruchte gentleman’s club van weleer.
1863: Het beroemde Casino de Monte-Carlo
In een overzicht van de geschiedenis van het casino mag het roemrijke casino in Monaco niet ontbreken. Het Casino de Monte-Carlo is misschien nog wel bekender dan alle casino’s op de Strip in Las Vegas bij elkaar.
Het Casino de Monte-Carlo opent de deuren op 18 februari 1863 in een destijds gloednieuwe nieuwbouwwijk van Monaco: het mondaine Monte-Carlo. Dat verklaart meteen de naam van het casino.
Het gloednieuwe, zeer luxe en imponerende casino wordt gebouwd direct aan het strand en aan zee. Architect is de Fransman Gobineau de la Bretonnerie. De bouw kost 15 miljoen franc.
De reden? Ja hoor, om de staatskas te spekken…
Het eerste, tijdelijke, legale casino in de geschiedenis van Monaco wordt gevestigd in Villa Bellevue. Dat opent op 14 december 1856.
1850: De eerste legale casino’s in China
Anders dan je misschien zou denken, zijn de Chinezen er vrij laat bij, met legale casino’s. Sterker nog, Europa, meer precies Portugal, moet eraan te pas komen om de Chinezen aan het legale gokken te krijgen.
De casino-geschiedenis van China begint op het schiereiland Macau, sinds de 16e eeuw een kolonie van Portugal. Een kolonie waar Portugal maar weinig gelukkig mee is, want Macau kost handen vol geld.
Om wat terug te verdienen, legaliseert de Portugese overheid in 1850 de Chinese gokhuizen waar het populaire spelletje Fan Tan wordt gespeeld.
In 1937 gaat Macau een stapje verder en staat het complete casino’s toe.
Aanvankelijk lopen de Chinezen, hoe is het mogelijk, weinig warm voor de ‘moderne’ casino’s.
Pas in 1962, als een paar zakenlieden de handen in elkaar slaan en een paar grote casino’s in Macau neerzetten, gaan Chinezen en masse aan de baccarat.
En hoe.
Sinds 2007 is Macau de grootste gokstad ter wereld, gemeten naar omzet. Dat is mede te danken aan de in 2020 overleden gokmagnaat Stanley Ho.
1976: Legale casino’s in Nederland
In de jaren zestig gaan er stemmen op om casino’s te legaliseren, in Nederland.
Er zijn dan wel casino’s, voornamelijk te vinden in grote steden en nabij de Duitse grens zodat ook de Duitse gokkers bediend kunnen worden, maar die zijn allemaal illegaal.
Populair, tot ver in de jaren tachtig, zijn onder andere de Golden Ten Casino’s, waar een soort poor man’s roulette wordt gespeeld.
Pas in 1976 opent het eerste legale casino in Nederland. De geschiedenis van Holland Casino begint met een bescheiden vestiging in Zandvoort, met alleen tafelspellen, zonder gokkasten.
Na Zandvoort volgen achtereenvolgens vestigingen van Holland Casino in Valkenburg, Scheveningen, Rotterdam, Amsterdam, Breda, Groningen, Nijmegen, Eindhoven, Schiphol, Utrecht, Enschede, Venlo, Leeuwarden en Amsterdam-West.
In de geschiedenis van Holland Casino is maar één vestiging voorgoed gesloten: Holland Casino Schiphol.
Wel zijn veel vestigingen verhuisd, naar een andere locatie binnen dezelfde stad. Het meest recent gebeurde dat in Venlo (juli 2021) en Utrecht (september 2021).
1996: De eerste online casino’s
De eerste online casino’s dateren van midden jaren negentig. Het eerste land in de geschiedenis dat vergunningen voor online gokken afgeeft, is eilandstaat Antigua and Barbuda.
The Gaming Club Casino, Intertops Casino en InterCasino worden genoemd als eerste online casino’s ooit.
InterCasino is volgens Wikipedia en andere andere bronnen echt het allereerste casino, actief vanaf januari 1996. Het biedt dan 18(!) verschillende gokspelletjes aan.
Het eerste Nederlandse online casino is Oranje Casino, dat dateert uit 2000. In die tijd moet je nog software downloaden om een gokje te kunnen wagen.
Feitelijk is Oranje Casino een illegaal online casino, want in Nederland wordt online gokken pas op vrijdag 1 oktober 2021 legaal.
De eerste legale online casino’s in Nederland zijn TOTO.nl en BetCity. Allebei de casino’s openen op zaterdag 2 oktober 2021. Holland Casino Online volgt twee dagen later.
En daarmee zijn we bij het heden aangekomen, en het einde van de geschiedenis van het casino. Als afsluiting een leuke animatie over de geschiedenis van gokken en het casino. Veel kijkplezier!